Rét đậm, rét hại xảy ra ở vụ Đông Xuân hàng năm là một trong những nguyên nhân làm ảnh hưởng lớn đến tổng đàn vật nuôi, đặc biệt là ở khu vực trung du miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ. Gia súc, gia cầm bị chết do bị đói, rét kéo dài, nhiệt độ xuống thấp kèm theo điều kiện về chuồng trại, vệ sinh môi trường không tốt làm phát sinh dịch bệnh. Đối tượng gia súc bị chết rét chủ yếu là trâu, bò già yếu, bê, nghé ở các hộ gia đình nghèo, cận nghèo không có điều kiện tốt về chuồng trại, dự trữ thức ăn.
Để giảm thiểu những thiệt hại cho đàn gia súc, gia cầm các đợt rét đậm, rét hại, UBND xãhướng dẫn một số biện pháp kỹ thuật nhằm phòng chống đói, rét cho trâu bò vụ Đông Xuân năm 2023- 2024 để tuyên truyền, vận động người chăn nuôi thực hiện cụ thể như sau:
1. Chuẩn bị chuồng trại
Nếu có điều kiện thì các hộ chăn nuôi tiến hành xây mới hoặc cũng có thể tận dụng chuồng cũ nhưng phải tiến hành nâng cấp, sửa chữa để chuồng nuôi nhốt trâu bò đảm bảo một số tiêu chí cần thiết như:
- Chuồng trại đặt ở nơi cao ráo, gần nguồn nước, gần nhà ở để tiện chăm sóc.
- Cửa chuồng hướng về phía nam hoặc tây nam để đảm bảo ánh sáng và độ thông thoáng.
-Mái chuồng cao 3m, thành chuồng cao từ 0,8-1,2m.
- Trong chuồng nên có ô thoáng phía trên để gió vẫn lưu thông. Khi đốt lửa sưởi, khói sẽ theo lỗ thoáng ra ngoài, không tích khí độc trong chuồng khiến trâu bò ngửi phải.
-Nền cao hơn mặt đất 40-50 cm, có độ dốc 2-3%.
Trường hợp không xây dựng được chuồng trại các hộ chăn nuôi nhất thiết phải làm lán để nhốt trâu bò những ngày giá rét. Nhưng phải đảm bảo được các tiêu chí trên.
2. Chuẩn bị thức ăn
Việc dự phòng thức ăn cũng rất quan trọng vì chỉ khi cung cấp thức ăn đầy đủ thì trâu bò mới có đủ năng lượng chống lại giá rét và bệnh tật.
- Hàng năm, các hộ gia đình phải có kế hoạch chuẩn bị nguồn thức ăn cho trâu bò trong vụ Đông Xuân. Đặc biệt bắt đầu vào tháng 11, hộ gia đình cần chuẩn bị sẵn thức ăn dự phòng cho trâu bò sử dụng trong 4 tháng tiếp theo. Bởi vì vào mùa đông, nguồn thức ăn tự nhiên cho trâu bò sẽ khan hiếm hơn rất nhiều.
- Với một trâu bò trưởng thành (có khối lượng khoảng 3 tạ), hộ gia đình cần chuẩn bị trung bình từ 1,5 - 2,5 tạ thức ăn tinh (ngô, bột cám, bột sắn..) và 4 tạ thức ăn thô(rơm, cỏ voi, cây chuối, cây sắn, thức ăn ủ chua…) tức mỗi gia đình nên có một cây rơm/cỏ khô để cho trâu bò ăn.
- Nên trồng cỏ tối thiểu 500m2/trâu bò trưởng thành hoặc 300 - 500m2 Ngô trồng dày/trâu bò trưởng thành.
3. Chuẩn bị vật liệu chống rét
- Rơm,cỏ, lá chuối, bẹ ngô khô để lót nền chuồng.
-Trấu, củi để đốt sưởi(những gia đình có điều kiện chuẩn bị bóng đèn sợi đốt, bóng sưởi hồng ngoại...).
- Bạt, bao Ni lông, phên, nứa để quây, che xung quanh chuồng.
- Chăn, áo, bao tải gai để làm áo chống rét. Hộ gia đình có thể sử dụng các tấm chăn, áo, bao tải gai đã cũ để làm áo chống rét cho trâu bò nhưng chú ý là nên sử dụng chất liệu bông, thấm nước. Không dùng chất liệu Ni lông vì chất liệu này không thấm nước, hơi nước sẽ đọng lại và thấm ngược trở lại làm trâu bò bị rét.
4. Theo dõi tình tình thời tiết
- Hộ gia đình cần thường xuyên theo dõi bản tin dự báo thời tiết để có kế hoạch phòng, chống rét cho trâu bò đạt hiệu quả cao. Tốt nhất những ngày gió rét dưới 15oC thì nên giữ gia súc ở tại chuồng, không nên cho đi chăn thả.
- Trường hợp đặc biệt nếu bắt buộc phải đưa gia súc ra ngoài cần đảm bảo những yêu cầu sau:
+ Thời gian tốt nhất để đưa gia súc ra ngoài là khoảng sau 8 giờ sáng, cho về chuồng trước 17h khi thời tiết không có mưa phùn, gió lạnh.
+ Gia súc cần được giữ ấm bằng cách mặc áo ấm trước khi đưa chúng ra ngoài đặc biệt những gia súc yếu và còn non.
5. Các biện pháp thực hiện
5.1. Độn chuồng
- Vào mùa đông, để chống rét cho trâu bò, trước tiên hộ gia đình cần chú ý, giữ cho bộ lông của trâu bò thật sạch và khô. Nếu bộ lông ướt sẽ giảm cách nhiệt và làm cho trâu bò bị rét hơn. Ngoài ra thì cần sử dụng rơm rạ, cỏ khô lót chuồng cho đàn bò trong mùa đông sẽ làm giảm đáng kể ảnh hưởng thời tiết lạnh đến gia súc.
- Tùy vào điều kiện thực tế mà có thể rải một lớp độn chuồng dày khoảng 5 - 15 cm. Các chất độn chuồng này có thể để suốt mùa đông mà không cần phải dọn. Chú ý, hàng ngày bổ sung thêm chất độn chuồng ở phía trên, miễn làm sao cho chất độn chuồng không bị ướt, ẩm là được.
5.2. Che chắn tránh gió
Khi che chuồng bò thì hộ gia đình nên che chắn bằng vật bạt hoặc các tấm phên, các bao tải đan lại... Tuy nhiên không nên che kín, chỉ che qua chiều cao của con vật, khoảng từ 1,8-2 m.
5.3. Cung cấp thức ăn và nước uống tại chuồng
- Vào những ngày bình thường, hộ gia đìnhcho trâu bò trưởng thành ăn khoảng 25-30 kg thức ăn thô và 1,5 kg thức ăn tinh, chia làm hai bữa.
Nếu chăn thả thì ban đêm cho trâu, bò ăn thêm 10-15kg thức ăn/con/ngày, trong đó: 7-10kg cỏ tươi xanh hoặc cỏ ủ chua, 2-3kg rơm, 1- 2kg thức ăn tinh, cho uống nước ấm pha muối loãng (20-30g muối/con/ngày).
- Nếu vào ngày rét đậm, rét hại thì hộ gia đình có cần điều chỉnh tăng lượng thức tinh lên khoảng 2,0 kg để bổ sung năng lượng giúp trâu bò chống lại giá rét.
Chú ý: Cho trâu bò ăn thức ăn thô trước rồi mới cho ăn thức ăn tinh, uống nước vì nếu cho ăn thức ăn tinh hay uống nước trước thì trâu bò sẽ có cảm giác no, sử dụng lượng thức ăn thô ít đi.
- Nếu nuôi nhốt trâu bò thì hộ gia đình cho trâu bò ăn từ 30-40kg thức ăn/con/ngày, trong đó: 26-34kg cỏ tươi xanh hoặc cỏ ủ chua, 3-4kg rơm, 1-2kg thức ăn tinh, cho uống nước ấm pha muối loãng(20-30gmuối/con/ngày).
- Ngoài ra thì để tăng sức đề kháng cho trâu bò, hộ gia đình cần chú ý bổ sung vitamin tổng hợp và muối khoáng...
+ Vitamin: Hộ gia đình dùng Bcomlec A.D.E, điện giải gluco, vitamin tổng hợp tùy theo hướng dẫn từng loại.
+ Pha nước muối: Pha nước ấm 37-38 độ C với muối, nồng độ 0,1-0,3% tương đương 10-30g muối/10 lít nước. Cảm nhận mặn như nước canh là vừa.
5.4. Đốt lửa chống rét
Hộ gia đình chú ý khi nhiệt độ xuống 12oC thì cần áp dụng phương pháp đốt lửa chống rét hoặc sưởi bằng bóng điện sợi đốt, đèn, quạt sưởi...
- Dùng xô, chậu cũ để đựng củi trấu, ngóm củi bén ở ngoài chuồng cho bớt khói rồi mới đưa vào trong chuồng.
- Khi đốt lửa chống rét thì hộ gia đình chú ý nhất tới vị trí đặt. Cần đặt khay lửa ở cuối chuồng để khói không tạt vào mặt trâu bò và đặt tránh xa chất độn chuồng, bạt che để phòng bén lửa gây cháy. Hoặc dùng bóng đèn sợi đốt, bóng sưởi dùng trong chăn nuôi để sưởi cho trâu, bò trong những ngày giá rét
5.5. Mặc áo chống rét
Tận dụng chăn cũ, bao tải hoặc một số quần áo cũ may áo cho trâu bò mặc khi nhiệt độ dưới 12oC.
Với một chiếc áo, có thể sử dụng cho 1 trâu bò trong suốt mùa, tuy nhiên không nên mặc áo chống rét cho trâu bò cả ngày, lúc trời nắng (thường sau 8h sáng) nên bỏ áo để trâu bò hưởng nắng ấm.
Khi mặc áo cho trâu bò, cần chú ý chiều dài áo phủ từ thân đến hết đuôi, chiều ngang vừa đủ choàng qua thân, các dây buộc thắt như khuy áo buộc dưới bụng.
5.6. Vệ sinh chuồng trại và phòng chống dịch bệnh
Đảm bảo vệ sinh chuồng trại sạch sẽ có vai trò rất quan trọng giúp hạn chế mầm bệnh cho trâu bò.
Cần thường xuyên quét dọn vệ sinh chuồng trại. Định kỳ phun thuốc khử trùng từ 2-3 tuần một lần đểtăng cường việc vệ sinh tiêu độc khử trùng. Có thể sử dụng một số loại thuốc sát trùng như Virkon, HanIotdin, Farm Fluid, benkocid… khi sử dụng các hộ chăn nuôi chú ý tuân theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.
Thực hiện tiêm phòng các loại vắc xin phòng các bệnh truyền nhiễm cho 100% số trâu, bò, bê, nghé trong diện phải tiêm phòng định kỳ 2 lần/năm (vụ xuân hè, vụ thu đông) hoặc tiêm phòng bổ sung cho trâu, bò chưa được tiêm phòng chính vụ, theo quy định. Định kỳ thực hiện vệ sinh tiêu độc, khử trùng, xử lý chất thải chăn nuôi để hạn chế dịch bệnh lây lan.
Giới thiệu
